Yaver

10 Kasım, Atamızı ölümünün yıldönümünde bir kez daha hasretle anıyor olacağız. Yıllar geçmiş olsa da büyük önderin yaptıkları ulusumuz ve de dünya ulusları tarafından unutulmayacak ve daima yaşayacaktır.

Mustafa Kemal Atatürk sadece Türk halkı tarafından sevilen ve saygı beslenen Türk büyüğü değil, aynı zamanda Çin halkının da saygı gösterdiği büyük devlet adamıdır.

Çin’de Mustafa Kemal Atatürk’ü bilmeyen lise öğrencisi hemen hemen hiç yoktur. Çünkü Çin de yıllardan beri lisede mecburi ders kitabı olarak okutulan ‘Yakınçağ ve Çağdaş Dünya Tarihi’ kitabı, Mustafa Kemal ve onun önderliğindeki Türk devrimini de içermektedir.

Kitabın ilk sayfasında dört büyük adamın portresi bulunmaktadır. Bunlar arasında Mustafa Kemal Atatürk’ün de askeri üniformalı renkli portresi vardır. (Ötekiler Lenin, Gandi ve Cengiz Han).

9 milyon 600 bin kilometrekare toprağı olan Çin Halk Cumhuriyeti, 1 milyar 300 milyon nüfusa sahip ve birçok etnik grubu barındıran bir ülkedir. 33 bin 200 lise ve bu liselerde 29 milyon 138 bin öğrenci bulunmaktadır. Başka bir deyişle, Çin’de her yıl bu sayıda genç insan Mustafa Kemal’i ve Türk devrimini öğreniyor ve algılıyor. Çin halkının büyük öndere ne kadar saygı gösterdiğini ve Türk devrimini ne kadar doğru değerlendirdiğini anladığınızı umuyorum.

Atatürk Çin’de ders kitaplarında, milyonlarca insana öğretiliyor. Türkiye’de ise durumumuzu hepiniz bilmektesinizdir.

Ulu Önderimizin ölüm yıldönümünde son aylarda çok sık karşılaştığımız bir görev tanımından bahsetmek istemekteyim. Yaverlik.

Yaver kelime anlamı olarak; devlet ve hükümet başkanlarının ve yüksek rütbeli komutanların yanında bulunan onların komutlarını yazmak ve gerekli yerlere ulaştırmakla görevli subaydır.

Tarihçesine baktığımızda ise; Osmanlı Devleti’nde de çeşitli adlar ve unvanlar altında hizmet vermiş bir kurumdur. Padişah Sultan Abdülaziz’in 1863’te gerçekleştirdiği Mısır gezisi sırasında padişaha eşlik eden, Serasker Fuat Paşa için ilk defa yaver unvanı kullanılmıştır.

Osmanlı Sarayı’ndaki Enderun ağalarından biri olan silahtar ağası, padişahın silahını taşımış ve kapıkulu askerleri ile padişah çadırının korumasını sağlamış, saray başyaveri olarak görev yapmıştır. Mustafa Kemal de 1917’de Almanya ziyaretinde Veliaht Vahdettin’e yaver olarak refakat etmiştir. 1923 yılından itibaren de Osmanlı’dan gelen bu köklü kurum devam ettirilerek, başyaver ve yaverler aralıksız Cumhurbaşkanlığında görev yapmışlardır. Bugün ABD, Çin, İngiltere, Fransa, Almanya, Hindistan, Güney Kore ve Japonya gibi köklü ülkeler başta olmak üzere, 90’ı aşkın ülkede devlet başkanlarının yanında yaverler görev yapmaktadır.

Ben sizlere burada Atatürk’ün yaveri olan Salih BOZOK tan söz etmek istiyorum.

Mustafa Kemal Atatürk'ün mahalle ve okuldan arkadaşı, yaşça da akranıydı. Harp Okulu'nu aynı yıl bitirdiler. Kendisi jandarma sınıfına seçildi, Mustafa Kemal ise Harp Akademisi'ne devam ederek kurmay oldu. Mustafa Kemal Paşa tarafından Milli Mücadeleyi başlatmak üzere Anadolu'ya geçmeden önce ve Suriye Cephesi'nde bulunduğu sırada başyaver olarak yanına çağrıldı. Sürekli beraberlik böyle başladı. Mustafa Kemal Meclis Başkanı iken Meclis Başkanlığı Yaverliği, Mustafa Kemal Atatürk Cumhurbaşkanı seçildikten sonra Cumhurbaşkanlığı Yaverliği yaptı.

Yarbay rütbesinde emekliye ayrıldıktan ve TBMM 2. Dönem ‘de (o dönemdeki adı Bozok olan Yozgat'tan) milletvekili seçildikten sonra da Mustafa Kemal'in yakınında kaldı. 4. Dönem'e kadar Yozgat ve daha sonraki dönemlerde Bilecik milletvekili seçildi.

Mustafa Kemal Atatürk'ün ölümü üzerine, "Başkomutan yaver siz gidemez!" diyerek uzun süredir planladığı gibi kalbine kurşun sıkarak intihar teşebbüsünde bulundu. Kurşunun kalbini sıyırması nedeniyle hayatta kaldı. Atatürk olmadan geçen kısa yaşamında milletvekilliği yaptı ve 25 Nisan 1941 tarihinde vefat etti.

Ulu Önder Atatürk’ü ve yaveri Salih Bozok’u saygıyla anıyoruz.

Sağlık ve dürüstlük dolu yarınlar diliyorum.

Türk Orduları Başkomutanı Mareşal Gazi Mustafa Kemal Paşa ile İzmit'te, 1923.

(Soldan sağa: Yaver Şükrü Ali, Başyaver Salih, Mustafa Kemal Paşa, TBMM Muhafız Taburu Komutanı İsmail Hakkı ve Yaver Muzaffer)