6 Nisan öldürülen gazeteciler günü

Gazeteci Hasan Fehmi İstanbul’da Mülkiye’yi bitirmiş, Paris’e gitmiş ardından İstanbul’a dönerek Serbesti gazetesinde yazmaya başlamıştı. İttihat ve Terakki’ye mesafeli duran Hasan Fehmi özgürlükleri savunacak, kimseye taraf olmayan bir gazete arzusundaydı.

Hasan Fehmi 6 Nisan 1909 gecesi arkadaşı Ertuğrul Şakir Bey ile Beyoğlu’ndan Sirkeci’ye giderken öldürüldü. Cenazesine binlerce kişinin katıldığı Hasan Fehmi’nin cinayeti aydınlatılamadı. TGC 6 Nisan 1996'dan beri Hasan Fehmi'nin ölüm yıldönümünü Öldürülen Gazeteciler Günü olarak anıyor.

Gazetecileri Koruma Komitesi'ne (CPJ) göre dünyada 2012'de 14, 1992'den beri de 908 gazeteci öldürülmüş.

Peki, Türkiye'de bu sayı kaç? Bu özel günde Türkiye'de öldürülen gazetecileri hatırlamak için meslek örgütlerinin hazırladığı Öldürülen Gazeteciler listelerine göz attığımızda mutabakata varılamadığını görüyoruz.

Türkiye Gazeteciler Cemiyetine göre 1909-2009 yıllarında 64 gazeteci öldürülmüş. Çağdaş Gazeteciler Derneği (ÇGD) ise 76 isimlik listesini 19 Mart 1905'te öldürülen Hikmet gazetesi yazarı Tevfik Nevzat ile başlatıyor.

ÇGD'nin listesinde TGC’ deki şu isimler yer almıyor: Abdullah Doğan (Candan FM-Konya 13 Temmuz 1997), Ayşe Sağlam Derince (3 Eylül 1997), Reşat Aydın (AA, TRT-20 Haziran 1997), Selahattin Turgay Daloğlu (İstanbul 9 Eylül 1996), Kutlu Adalı (Yeni Düzen-Kıbrıs 8 Temmuz 1996) ve Diran Kelegyan (Çorum 13 Ağustos 1915).

TGC’ de ise ÇGD'nin listesindeki şu isimler yok: Tevfik Nevzat (Hikmet-Adana 19 Mart 1905), Rupen Zartanyan (Yazar-İstanbul 24 Nisan 1915), Siamanto (Yazar-İstanbul 24 Nisan 1915), Yervant Sırmakeşliyan (Erukhan) (Yazar- İstanbul 24 Nisan 1915), Armen Darian (Yazar-İstanbul 24 Nisan 1915), Levon Laents (Yazar-İstanbul 24 Nisan 1915), Tilgdadints (Yazar-İstanbul 24 Nisan 1915), Taniel Varujan (Yazar/Şair-Çankırı 13 Ağustos 1915), Rupen Sevag (Şair-Çankırı Ağustos 1915), Ali Şükrü Bey (Tan-Ankara 2 Nisan 1923), Ömer Taşar (Milli Gazete-Saraybosna 26 Haziran 1993), Ruhi Can Tul (Turkish Daily News-Kırıkkale 14 Ocak 1994), Kamil Koşapınar (Zaman-Erzurum 19 Mart 1994), Bahri Işık (Çağdaş Marmara-İstanbul 17 Eylül 1994), Ersin Yıldız (Özgür Ülke-İstanbul 3 Aralık 1994), Onat Kutlar (Cumhuriyet-İstanbul 11 Ocak 1995), Bekir Kutmangil (Yeni Günaydın-İstanbul 23 Mayıs 1995), Nail Aydın (Son Haber-Giresun 28 Temmuz 1995), Yemliha Kaya (Halkın Gücü-İstanbul 27 Temmuz 1996).

Aradaki en belirgin fark 1915'te katledilen dokuz Ermeni gazeteciden sadece birinin TGC'nin listesinde yer bulabilmesinden kaynaklanıyor. Ama TGC'nin listesinde Kürt basınından ve Türk basınından öldürülen gazeteciler konusunda da bazı eksiklikler bulunuyor.

Peki, bu listeler neden önemli? Çünkü bu isimler aslında ifade özgürlüğüne ve halkın haber alma hakkına yapılmış saldırıların özeti. Galiba tam da bu yüzden, "faili meçhul" cinayetlerle ve gözaltında kaybetmelerle daha fazla gazeteci öldürülmesin diye, bu listelere sahip çıkmalıyız.

Maalesef basının değerli kalemlerini kaybettiğimiz gibi bunların isimlerini bile tam olarak saklayabilmiş değiliz. Kimisi öldürüldü, kimisinin kalemleri kırıldı. Halkın dili olan basınımızın özgürce kalemine sahip olmasını dilerim.

Bu özgürlük yolunda kaybettiğimiz tüm değerlerimiz önünde tekrar saygıyla eğiliyorum. Işıklar içinde uyusunlar.

Öldürülen Gazeteciler

ADI SOYADI

YAYIN ORGANI

YERİ

TARİH

01-Tevfik Nevzat

Hikmet

Adana

19 Mart 1905

02-Şair Hüseyin Kami

Alemdar-Konya

Konya

26 Mart 1905

03-Hüseyin Hilmi Bey (Sosyalist Hilmi)

İştirak - Medeniyet

İstanbul

6 Nisan 1905

04-Hasan Fehmi Bey

Serbesti

İstanbul

6 Nisan 1909

05-Ahmet Samim

Sada-i Millet

İstanbul

9 Haziran 1910

06-Zeki Bey

Serbesti-Şehrah

İstanbul

10 Temmuz 1911

07-Silahçı Tahsin

Silah-Bomba

İstanbul

27 Temmuz 1914

08-Rupen Zartanyan

Yazar

İstanbul

24 Nisan 1915

09-Siamanto

Yazar

İstanbul

24 Nisan 1915

10-Yervant Sırmakeşliyan (Erukhan)

Yazar

İstanbul

24 Nisan 1915

11-Armen Darian

Yazar

İstanbul

24 Nisan 1915

12-Levon Laents

Yazar

İstanbul

24 Nisan 1915

13-Tılgdadints

Yazar

İstanbul

24 Nisan 1915

14-Krikor Zohrab

Gazeteci-Yazar

Urfa

15 Temmuz 1915

15-Taniel Varujan

Yazar-Şair

Çankırı

13 Ağustos 1915

16-Rupen Sevag

Şair

Çankırı

1 Ağustos 1915

17-Hasan Tahsin (Osman Nevres)

Hukuk-u Beşer

İzmir

15 Mayıs 1919

18-Ali Kemal

Peyami Sabah

İzmit

6 Kasım 1922

19-Ali Şükrü Bey

Tan

İzmit

2 Nisan 1923

20-Hikmet Şevki Bey

Hakimilyet-i Milliye

Ankara

28 Nisan 1930

21-Sabahattin Ali

Marko Paşa

Kırklareli

16 Haziran 1948

22-Adem Yavuz

ANKA Ajansı

Kıbrıs

26 Ağustos 1974

23-Ali İhsan Özgür

Politika

İstanbul

22 Kasım 1978

24-Cengiz Polotkan

Hafta Sonu

Ankara

1 Aralık 1978

25-Abdi İpekçi

Milliyet

İstanbul

1 Şubat 1979

26-İlhan Darendelioğlu

Ortadoğu

İstanbul

19 Kasım 1979

27-İsmail Gerçeksöz

Ortadoğu

İstanbul

4 Nisan 1980

28-Ümit Kaftancıoğlu

TRT

İstanbul

11 Nisan 1980

29-Muzaffer Feyzioğlu

Hizmet

Trabzon

15 Nisan 1980

30-Recai Ünal

Demokrat

İstanbul

22 Temmuz 1980

31-Mevlüt Işık

Türkiye

Ankara

1 Haziran 1988

32-Seracettin Müftüoğlu

Hürriyet (Nusaybin)

Nusaybin

28 Haziran 1989

33-Sami Başaran

Gazete

İstanbul

7 Kasım 1989

34-Kamil Başaran

Gazete

İstanbul

28 Şubat 1990

35-Çetin Emeç

Hürriyet

İstanbul

7 Mart 1990

36-Turan Dursun

Yüzyıl 2000 Dergi

İstanbul

4 Eylül 1990

37-Gündüz Etili

Yeni Günaydın

İstanbul

18 Eylül 1991

38-Halit Güngen

2000’e Doğru

Diyarbakır

18 Şubat 1992

39-Cengiz Altun

Yeni Ülke

Batman

24 Şubat 1992

40-İzzet Kezer

Sabah

Cizre

23 Mart 1992

41-Bülent Ülkü

Körfeze Bakış

Bursa

31 Mart 1992

42-Mecit Akgün

Yeni Ülke

Nusaybin

2 Haziran 1992

43-Hafız Akdemir

Özgür Gündem

Diyarbakır

8 Haziran 1992

44-Çetin Abayay

Özgür Halk

Batman

29 Temmuz 1992

45-Yahya Orhan

Özgür Gündem

Gercüş

31 Temmuz 1992

46-Hüseyin Deniz

Özgür Gündem

Ceylanpınar

9 Ağustos 1992

47-Musa Anter

Özgür Gündem

Diyarbakır

20 Eylül 1992

48-M. Sait Erten

Azadi-Denk

Diyarbakır

3 Kasım 1992

49-Yaşar Aktay

Türkiye

Hani

9 Kasım 1992

50-Hatip Kapçak

Hürriyet

Mazıdağı

18 Kasım 1992

51-Namık Tarancı

Gerçek

Diyarbakır

20 Kasım 1992

52-Uğur Mumcu

Cumhuriyet

Ankara

24 Ocak 1993

53-Kemal Kılıç

Ö.Gündem-Y.Ülke

Şanlıurfa

18 Şubat 1993

54-M. İhsan Karakuş

Silvan Gazetesi

Silvan

13 Mart 1993

55-Ercan Gürel

HHA-Bergama

Bergama

20 Mayıs 1993

56-Ömer Taşar

Milli Gazete

Saraybosna

26 Haziran 1993

57-İhsan Uygur (Kayıp)

Sabah

İstanbul

6 Temmuz 1993

58-Rıza Güneşer

Halkın Gücü

İstanbul

14 Temmuz 1993

59-Ferhat Tepe

Özgür Gündem

Bitlis

3 Ağustos 1993

60-Muzaffer Akkuş

Sabah-MİLHA Ajansı

Bingöl

20 Eylül 1993

61-Ruhi Can Tul

Türkish Daily News

Kırıkkale

14 Ocak 1994

62-Nazım Babaoğlu (Kayıp)

Özgür Gündem

Siverek

12 Mart 1994

63-Kamil Koşapınar

Zaman

Erzurum

19 Mart 1994

64-Erol Akgün

Devrimci Çözüm

Gebze

8 Eylül 1994

65-Bahri Işık

Çağdaş Marmara

İstanbul

17 Eylül 1994

66-Ersin Yıldız

Özgür Ülke

İstanbul

3 Aralık 1994

67-Onat Kutlar

Cumhuriyet

İstanbul

11 Ocak 1995

68-Bekir Kutmangil

Yeni Günaydın

İstanbul

23 Mayıs 1995

69-Nail Aydın

Son Haber

Giresun

28 Temmuz 1995

70-Sayfettin Tepe

Yeni Politika

Bitlis

29 Ağustos 1995

71-Metin Göktepe

Evrensel

İstanbul

8 Ocak 1996

72-Yemliha Kaya

Halkın Gücü

İstanbul

27 Temmuz 1996

73-Ünal Mesutoğlu

TRT

İzmir

8 Kasım 1997

74-Mehmet Topaloğlu

Kurtuluş

Adana

28 Ocak 1998

75-Ahmet Taner Kışlalı

Cumhuriyet

Ankara

21 Ekim 1999

76-Hrant Dink

Agos

İstanbul

19 Ocak 2007

77-Cihan Hayırsevener

Güney Marmara’da Yaşam

Balıkesir / Bandırma

18 Aralık 2009

78-Nuh Köklü

NTV

İstanbul

17 Şubat 2015