CLARA ZETKİN 8 Mart Dünya Kadınlar Günü

Tarihçesine baktığımızda 8 Mart’ın kadınların mücadele günü haline gelmesinin ilk eylemi olarak Mart 1857’de Tekstil işçisi kadınların yaptığı grevi görüyoruz. Yaklaşık elli yıl sonra 1908’de yine tekstil işçisi 15.000 kadın oy hakkı, çalışma saatlerinin azaltılması, çocuk işçi çalıştırılmasının yasaklanması gibi taleplerle yürüdüler. Sloganları “Ekmek ve Güllerdi. Ekmek ekonomik adaleti ve güvenceyi Gül ise daha iyi yaşam koşullarını simgeliyordu.

1909’da Amerikan Sosyalist Partisi Şubat ayının son Pazarının Kadın Günü olarak kutlanması kararını aldı. 1910 yılında Kopenhag’da toplanan 2. Sosyalist Kadınlar Konferansı (Kadın Enternasyonali olarak da adlandırılır) 8 Mart’ın Uluslararası Kadın Günü olarak kutlanmasına karar verir. Louise Zeitz’ın Gleicheit’ta yazdığı kadınlar günü önerisini Clara Zetkin bu toplantıda önerge haline getirir. Konferans sonuç metninde çıkan kararın tam metni şöyleydi:

“Her ülke proletaryasının, sınıf bilinçli, siyasi ve sendikal örgütlerinin anlaşmasına göre, tüm ülkelerin Sosyalist kadınları her yıl bir günü Kadınlar Günü olarak kutlayacak ve öncelikli hedefleri de kadınların oy hakkını kazanmasını desteklemek olmalı. . Bu talep, tüm kadın sorununun Sosyalist ilkelerle bağlantılandırılmasıyla ele alınmalıdır. Kadınlar Günü enternasyonal bir karakterde ve dikkatle örgütlenmelidir.”

25 Mart 1911’de New York’taki Triangle Gömlek Fabrikasında çıkan yangında çoğu İtalyan ve Yahudi 140 genç işçi kadının önlemlerin yetersizliği nedeniyle yanarak ölmesinin ardından, Kadın Sendikaları Birliği ve Uluslararası Kadın Tekstil İşçileri Sendikasının çağrısıyla düzenlenen eylemlerde yaklaşık 100.000 kişi sokağa dökülmüş ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi için eylem yapmıştı.

Kadınlar günü Rusya’da ilk kez 1913’de izinsiz gösterilerle kutlandı. 1913 ve 1914’de Menşevikler sadece kadınlarla kutlanmasını önerirken Bolşevikler tüm işçi sınıfının katılımında ısrar ediyorlardı. 1917’de Şubat Devrimi’nin başlangıcı olan, Rus takvimiyle 22 Şubat’ta, yani 7 Mart’ta, erkek yöneticilerin itirazlarına rağmen kadınlar ertesi gün için grev çağrısı yaptılar. 23 Şubat -yani 8 Mart- günü kadınlar ekmek ve barış talebiyle sokağa dökülerek devrimi başlattılar. Ekim Devrimi’nin ardından Kollontay’ın önerisiyle 8 Mart resmi tatil ilan edildi ve Sovyetler dönemince “kahraman kadın işçilerin” anısına kutlandı.

1921 yılında Komünist Enternasyonal’in kadın sekretaryasındaki Bulgar kadınların önerisiyle 8 Mart Rusya’da devrimi başlatan ve Amerika’da hakları için mücadele eden ve ölen kadınların anısına Enternasyonal Kadınlar Günü olarak kabul edildi. Türkiye’de ilk kez 1921’de kutlandı. 1975 de BM’nin 75-85 yıllarını kadın on yılı olarak kabul etmesinin ardından, 1977 16 Aralık’taki genel kurulda yılın bir gününün Birleşmiş Milletler Kadın Hakları ve Barış günü olarak kutlanmasını karar altına aldı.

2. Sosyalist Kadınlar Konferansı 8 Mart’ın Uluslararası Kadın Günü olarak kutlanmasına karar verilmesinde öncülük yapan Clara ZETKİN kimdir?

Köylü bir öğretmen kızı olarak Saksonya'da doğan Clara (Eissner) Zetkin, öğrenmeye meraklı bir çocuktur. 1872 yılında ailesinin Leipzig'e taşınmasından sonra öğretmen olmak isterse de, o dönem kadınların yüksek öğrenim almaları mümkün olmadığından Auguste Schmidt adında bir öğretmenden özel dersler alarak öğretmen olur. Eğitim sürecinde devrimci Rus öğrencilerle tanışır. Onların sosyalizm ve komünizm kavramlarının ortaya çıktığı tartışmalarını dinler. Karl Marx ve Engels isimlerine ilgi gösterip, kitaplarını okumaya başlar.

Clara Zetkin, bir süre sonra yakın arkadaşı Ossip Zetkin'le birlikte sosyal demokratların toplantılarına katılır. 1878 yılında Almanya Sosyalist İşçi Partisi (SAP)’a giren Zetkin, 1917 yılına kadar bu partide aktif olarak çalışır. 1917 yılından itibaren Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisine (SPD)’ye katılmış, "Spartakusbund" adlı birliğin kurucuları arasında yer almıştır. Spartakusbund 1919`da isim değiştirerek, Almanya Komünist Partisi (KDP) olduktan sonra, Zetkin, SPD`den de yakın arkadaşı olan Rosa Luxemburg ile birlikte devrimci radikal solun önde gelen isimleri arasında yer almayı sürdürdü.

Bismarck'ın 1878'de sosyalist hareketi yasaklaması üzerine, 1882'de Zürih'e, daha sonra Paris'e sürgüne gönderildi. Paris'teyken evlendiği sevgilisi Ossip Zetkin'den iki oğlu oldu ancak Ossip bu süreçte öldü. 1899 yılında yeniden evlenen Clara Zetkin, 1928 yılına kadar evli kaldı. 1890 Eylül'ünde Sosyal demokratlara ve sosyalistlere karşı tedbir yasaları kaldırıldı. Clara Zetkin iki çocuğuyla anavatanına geri döner ve Stuttgart'ta yerleşir. Kadın işçilerin çıkarını kollayan "Eşitlik" adlı bir derginin kurucu ortağı ve yöneticisi oldu. 25 yıl boyunca bu dergide yazılar yazdı.

26-27 Ağustos 1910 tarihinde Danimarka'nın Kopenhag kentinde 2. Enternasyonal'e bağlı kadınlar toplantısında (Uluslararası Sosyalist Kadınlar Konferansı) Clara Zetkin, 8 Mart 1857 tarihindeki tekstil fabrikası yangınında ölen kadın işçiler anısına 8 Mart'ın "Dünya Kadınlar Günü" olarak kutlanması önerisini getirdi ve öneri oy birliğiyle kabul edildi. Zetkin, kadınların seçme hakkı ve hamileliği önleyici korunma ilaçlarının serbestçe dağıtımı ile kürtajın yasallaşması için büyük mücadeleler verdi. 1915'te yılında, I. Dünya Savaşı sırasında Almanya'da illegal olarak bir manifesto yayınlar: "Savaşı Bırakın!" "Vatana ihanete teşebbüs"ten tutuklanır. Ancak serbest kaldığında yine savaş karşıtı çalışmalarını sürdürür ve bu yüzden defalarca tutuklanır.

Parti yönetimince Eşitlik dergisi yönetiminden alınmasıyla birlikte, 60 yaşındaki Clara Zetkin, yeni arayışlara girer. Bu süreçte Lenin'le tanışır.

1917 Ekim Devrimi'ne katılan Zetkin, 1929-1931 yıllarının büyük bir kısmını Rusya'da geçirir. 1920'de Alman parlamentosunda yeni kurulan Komünist Parti'ye aday seçilir. 1927'den 1929'a kadar partinin merkez komitesi üyesi olur. 1921'den 1933'e kadar Komintern 'in idari komitesinde yer aldı Komünist Enternasyonal'in kadınların çalışma hayatıyla ilgili temel esaslarını hazırlar. Ölümünden bir yıl önce, 75 yaşındayken Berlin'deki Alman parlamentosunun kürsüsünden faşist tehlikeye karşı hararetli bir konuşma yapar.

Clara Zetkin, 1933 yılında Adolf Hitler'in Almanya Komünist Partisi'ni Reichstag yangını'ndan sonra yasaklamasıyla, ömrünün son yıllarını Sovyetler Birliği'nde sürgünde geçirdi, 1933'te Moskova'da kalp krizi geçirerek hayatını kaybetti ve burada defnedildi.

Birleşene kadar Alman Demokratik Cumhuriyeti'nin (Doğu Almanya) 10 Mark banknotlarının üstünde fotoğrafı yer almıştır.

Bir 8 Mart günü, Clara ZETKİN’ in vermiş olduğu bu mücadelenin sonucu kazanılan bu günde kaybettiğimiz tüm kadınlarımızın önünde saygıyla eğiliyoruz.

Kardeşçe sevgi ve saygılarımla.

Dr. Erhan UYSAL