Kemik iliği bağışçısı olabilmek için hangi kriterlerin sağlanması gerekir?

i
Prof. Dr. Yılmaz, kemik iliği bağışçısı olabilmek için hangi kriterlerin sağlanması gerektiği hakkında bilgiler paylaştı.

Bağışçı olabilmek için 18 – 50 yaş aralığında ve en az 50 kg ağırlığında sağlıklı bir birey olunması gerektiğine dikkat çeken Prof. Dr. Yılmaz “Gönüllü kemik iliği/kök hücre verici adaylarının bulaşıcı hastalık, bağışıklık sistemi hastalıklarına ve enfeksiyon hastalıklarına sahip olmaması gerekmektedir. (Hepatit B, Hepatit C ve Sifiliz hastalığı geçirmemiş olan, kronik hastalığı bulunmayan, kanser, HIV (AIDS) tanısı almamış olan kişiler). Bunun için öncelikle verici (donör) adaylarından kan örnekleri alınarak incelenir. Eğer herhangi bir hastalık saptanmazsa, doku tipi belirlenir ve bilgiler kemik iliği bankasına aktarılır” dedi.

Kemik iliği nakli için alıcı ve vericinin kan grubunun aynı olmasının gerekmediğini ve farklı kan grubu olan kişiler arasında da nakil yapılabildiğini söyleyen Prof. Dr. Yılmaz bağış sürecinin nasıl işlediğine dair şu bilgileri paylaştı:

Doku grubu uyumu: Hasta ve bağışçı (alıcı ve verici) arasındaki doku grubu antijenlerinin birbirine ne kadar benzediğidir. Kardeşlerin doku uyumu daha yüksektir.

Aile içinde uygun verici bulunamazsa: Gönüllü verici bankalarında tarama başlatılır. Bu gönüllü bağışçılara "akraba dışı verici" denir. Ülke içinde kayıtlı vericilerde uyum bulunamazsa, yurtdışı vericiler de aranabilmektedir. Ülkemizde mevcut kök hücre gönüllü bağışçıları, TÜRKÖK sayesinde 100.000'in üzerine geçmiştir; merkezimiz TÜRKÖK'ten de düzenli olarak verici taramaktadır. Bunun için öncelikle verici (donör) adaylarından kan örnekleri alınarak incelenir. Eğer herhangi bir hastalık saptanmazsa, doku tipi belirlenir ve bilgiler kemik iliği bankasına aktarılır.

Nasıl bir işlem yapılır?
Aday vericiden az miktarda (2-4 ml) kan alınıp Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı onaylı laboratuvarında özel yöntemlerle doku grubu uyumu olup olmadığına bakılır. Doku uyumunun olup olmadığı 3-5 iş günü içinde tespit edilebilmektedir. Verici uyumlu çıkarsa:
Verici ile iletişime geçilerek bağış yöntemi seçilir (kemik iliği toplama yöntemi veya periferik kandan kök hücre toplama yöntemi). Takiben gönüllülük durumunuzun devamına göre işlem için uygunluğunuz, fizik muayene ve laboratuvar değerlendirmeniz sonrası belirlenir.
Kemik iliğinden kök hücre toplama işleminin nasıl yapıldığına da değinen Prof. Dr. Yılmaz, şunları belirtti:

Kemik iliğinden kök hücre toplama işlemi, ameliyathane koşullarında genel anestezi altında gerçekleştirilir. Özel iğneler ile kemik içine girilir ve kemik iliği enjektörlere çekilir. Belirli miktarda alınan kemik iliği kök hücreleri, çeşitli filtreleme işlemlerinden geçirildikten sonra hastaya damar yoluyla verilir.

Prof. Dr. Yılmaz, kemik iliği bağışının herhangi bir sakıncası olmadığını belirtti. Bağışçıların genellikle aynı gün taburcu edildiğini ve bağış sonrası ilk 2-3 hafta ağrı ve tutukluk hissi yaşayabileceklerini, ancak bu sürecin ardından günlük aktivitelerine dönebilme imkanı bulacaklarını ifade etti.

Damardaki kandan kök hücre nasıl toplanır?
Genel anestezi altında kemik iliğinden örnek alınması yerine, çevre kanından (yani damarlardaki kandan) kök hücre toplamak da mümkün olabileceğini belirten Prof. Dr. Yılmaz, “Öncelikle vericinin kök hücrelerin kemik iliğinden kana geçmesi sağlanır. Bu amaçla 4 ila 6 gün süre ile G-CSF denilen ilaç (büyüme faktörü) kullanılır. Daha sonra bir cihaz (aferez cihazı) yardımıyla vericinin kanından kök hücreler toplanır.” dedi.

Bağış sonrası iletişimle ilgili bilgi veren Prof. Dr. Yılmaz, bağıştan sonraki ilk 2 yıl boyunca hastaya, içerisinde özel bilgilerinizi içermeyen mektup yazmanıza izin verildiğini belirtti. Bu iletişim kesinlikle isim, adres, telefon numarası, şehir, ülke gibi iletişim bilgilerini içermemelidir. Bu mektup, TÜRKÖK aracılığıyla hastaya ulaştırılır. Bağıştan 2 yıl sonra hem hastanın hem de bağışçının görüşme talebinde bulunması halinde direkt iletişime geçilmesine izin verilebileceğini ifade etti.

TÜRKÖK hakkında bilgi veren Prof. Dr. Yılmaz, bu kurumun gönüllü bağışçılara ait doku grubu antijeni bilgilerinin depolandığı Kemik İliği Bankası'nın (KİB) oluşturulması ve kök hücre nakli ile ilgilenen merkezler arasında koordinasyonun sağlanması amacıyla kurulduğunu belirtti.

Prof. Dr. Yılmaz “Gönüllü kök hücre bağışçı adaylarının kazanılması Türk Kızılay tarafından sağlanmaktadır. Ülkemize ait veri tabanı, dünyadaki bütün kemik iliği bankalarının verilerinin paylaşıldığı havuz ile paylaşılmaktadır. Kök Hücre Bağışçısı Kazanımı çalışmaları Ulusal Kan ve Kan Bileşenleri Hazırlama, Kullanım ve Kalite Güvencesi Rehberi 2016 çerçevesinde gerçekleşmektedir. Türk Kızılay, Kök Hücre Bağışçısı Kazanımı görevine, bünyesindeki Bölge Kan Merkezlerinde kurduğu 16 Kök Hücre Bağış Merkezi ile hazırlık çalışmalarını tamamlamasının ardından 13.08.2014 tarihinde aktif olarak başlamıştır” diyerek sözlerini sonlandırdı.

Kaynak: Haber Merkezi