1922-1929 yıllarındaki gazeteler, 30 Ağustos Zaferi'ni nasıl aktarmış?

stanbul basını olarak adlandırılan ve Millî Mücadeleden yana olan gazetelerden biri olan İkdam gazetesi, 1894–1928 yılları arasında yayınlanmıştır. Başyazarı ve kurucusu Ahmet Cevdet’tir. Mütareke yıllarında gazeteyi Yakup Kadri (Karaosmanoğlu) yönetmiş; Millî Mücadeleyi öven yazılarından dolayı divan-ı harbe verilmiştir. Gazetenin yazı kadrosunda Ahmet Rasim, Ahmet Refik, Hüseyin Cahit, Hüseyin Rahmi yer almıştır. Ankara’ya ilk muhabir gönderen İstanbul gazetesi İkdam olmuştur. 1 Aralık 1928'den itibaren Latin harfleriyle basılan İkdam, yayın hayatının ilk yıllarından başlayarak dilde sadeleşme akımının öncülerinden ve Türkçülük akımının etkin savunucularından biri olmuştur.

Anadolu basını olarak bilinen Hâkimiyet-i Milliye gazetesi, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Heyet-i Temsiliyesi’nin yayın organı olarak 10 Ocak 1920’de Ankara’da yayın hayatına başlayan bir Türkçe gazetedir. 6 Şubat 1921’den itibaren günlük gazete olarak yayına devam etmiştir. Millî Mücadele dönemi gazetelerinin önderi ve başlıca haber kaynağıdır. Gazetede Mustafa Kemal Paşa da köşe yazarlığı yapmıştır.

26 Ağustos 1922'de günün ilk ışıklarıyla başlayan Büyük Taarruz, 30 Ağustos günü Başkomutanlık Meydan Muharebesi'nde kazanılan büyük zaferle sonuçlanmıştır.

Millî Mücadele döneminde yaşanan tüm gelişmeleri kamuoyuna aktaran İkdam ve Hâkimiyet-i Milliye gazeteleri, 30 Ağustos 1922 yılında alınan büyük zaferi “1-2 Eylül 1922” tarihlerinde yayımlamışlardır.

İkdam gazetesi Başkumandanlık Harbini kamuoyuna şu şekilde aktarmıştır;

1 Eylül 1922, İkdam Gazetesi,

Manşet: “Sağ, sol cenahlarımızda olduğu gibi merkezde de taarruzumuz inkişaf ediyor.”

Haritanın altındaki yazı: “Afyonkarahisar’dan ricat (geri çekilme) eden düşman ordusuna karşı ordumuzun ihzar (hazır) ettiği ihata (kuşatma) hareketinin sahasını ve civarında bulunan meydan harbinin cereyan etmesi muhtemel olan Dumlupınar mevkini gösterir harita.”

Hâkimiyet-i Milliye gazetesi Başkumandanlık Harbini kamuoyuna şu şekilde aktarmıştır;

2 Eylül 1922, Hakimiyet-i Milliye gazetesi,

“Uşak ve Eskişehir’in zabtı hakkında son malumatlar; Dün öğleden sonra Eskişehir’in istirdatına (geri alınmasına) dair bir haber çıkmış ise de bunda biraz acele edilmiştir. Fakat Eskişehir’in bu satırları yazdığımız zaman veya biraz sonra elimize geçmiş olması pek muhtemeldir. Kezalik (aynı biçimde) dün gece Uşak’ın da zabt edildiğine dair kati’ havadisler çıkmıştır. Resmî malumatımız olmamakla beraber, herhalde bu havadis hiç olmazsa şu anda tahakkuk (gerçekleşme) etmiş olduğuna emin bulunuyoruz.

Vaziyet-i Harbiye (Savaşın durumu): Düşman ordusunun omuzlarına düşen inhizam (hayal kırıklığı) pek müthiştir.: Yunanlılar, bir ordu için en kıymetli silah olan toplarının dörtte üçünü elimize bırakmış kumandanlarıyla binen otomobillerini terk ederek sarp yollara tıkanmışlardır.”

HARF İNKILABI SONRASI GAZETELER

1 Kasım 1928 yılında Harf İnkılabı kabul edilmiştir. Arap harfleri temelli Osmanlı alfabesinin yerine Latin harflerini temel alan Türk alfabesi hayata geçirilmiştir.

Harf İnkılabı kabul edildikten bir sene sonra 30 Ağustos 1929 yılında Cumhuriyet gazetesi, Başkumandanlık Harbinin 7. yıl dönümü şu şekilde kutluyor;

Cumhuriyet Gazetesi 30 Ağustos 1929 Cuma

Sürmanşet: 30 Ağustos… Başkumandanlık Harbinin Yıl Dönümü!

Manşet: Türk vatanının kurtulduğu gün

Spot: Türk ordusunu sevkeden Başkumandan, düşmanı yedi sene evvel bugün imha etti

Görsel: Cumhuriyet gazetesi görsel açıdan Mustafa Kemal Atatürk’ün askeri üniformalı vesikalık fotoğrafını eklemiş.

Dönemin Tayyare Cemiyeti, Hava Kuvvetleri’nin ülke savunmasında önemli bir yeri olması nedeniyle, 30 Ağustos tarihini "Tayyare Bayramı" olarak adlandırmış olduğu için Sürmanşet altında kullanılan görsel Hava Kuvvetleri’nin gücünü betimler durumdadır.

30 Ağustos 1929 Milliyet gazetesi;

Milliyet Gazetesi 30 Ağustos 1929 Cuma

Sürmanşet: Türk milleti bugün kurtuluşunun bayramını yapıyor

Manşet: Zafer ve Tayyare bayramımız

Spot: Bugün Türk milleti Gazi Mustafa Kemalin kendisine hediye ettiği vatan toprağı üzerinde müebbet kurtuluşunun gururunu tes’it edecektir

Görsel: Milliyet gazetesi görsel açıdan ressam Elif Naci imzalı çizim eklemiştir.